Kopbrand (Sphacelotheca reiliana – Sporosorium reilliana) of ook wel maïskopbrand genoemd, is een schimmelziekte die vooral bekend is uit de sorghumwereld, maar die helaas ook frequent maïs weet aan te tasten. In de praktijk kunnen wel tot meer dan 50% aangetaste kolven op percelen worden aangetroffen. De besmetting in het veld gebeurt via overwinteringssporen in de grond.

De schimmel tast in een zeer vroeg stadium (al bij de kieming) de groeipunten aan. Kopbrand komt altijd in de kolf voor. De hele kolf is één buil en er zit geen korrel meer in. Soms groeien er uit die schimmelbol groene uitlopers. Na verloop van tijd barst de schimmelbol open en komen grote hoeveelheden sporen vrij. Deze kunnen zich vervolgens via mens, machine en/of wind gemakkelijk naar andere percelen verspreiden.

In de praktijk kunnen wel tot meer dan 50% aangetaste kolven op percelen worden aangetroffen. Los van de mate van verspreiding van de sporen geeft een perceel dat voor bijvoorbeeld de helft is aangetast, een halvering van de korrelopbrengst en daarmee aan zetmeel. De (financiële) gevolgen zijn dus groot!

Vaak verward met builenbrand

In de praktijk wordt kopbrand soms verward met builenbrand. Builenbrand kan herkend worden aan een duidelijk glanzend, zilvergrijs vlies (=periderm) rondom de sporengal of -tumor. Kopbrand niet. Weet dat het zilvergrijze vliesje van de builenbrandschimmel na verloop van slechts een paar weken bruinig wordt, verdroogt en barst. Daardoor is het onderscheid tussen beide brandschimmels enigszins vertroebeld, wat soms tot een twijfelachtige diagnose leidt.

Bij aantasting vanaf 5% met kopbrand is apart inkuilen van de maïs raadzaam, omdat de kans bestaat dat de koeien het niet willen vreten, maar ook om de kuil met gezonde maïs niet te verontreinigen. In 2012 is de ziekte kopbrand voor het eerst officieel vastgesteld. Met name in percelen langs de rivier de Maas, maar ook in andere delen van Nederland (Noord-Holland, Utrecht, Oost-Brabant  en de Achterhoek) zijn gevallen van aantasting met kopbrand bekend. In nattere jaren, maar ook op percelen met een zwaardere grondsoort, lijkt de ziekte zich meer te openbaren.

Resistentieveredeling

De problemen met kopbrand hebben ertoe geleid dat KWS al veel jaren aan resistentieveredeling werkt. De selectie vindt plaats op percelen waar in het verleden kopbrand is waargenomen. Hierdoor blijft aan de hand van een juiste maïsrassenkeuze de ziekte beheersbaar.

Ook op de Aanbevelende Rassenlijst is ondertussen een lijst met maïsrassen opgenomen die geschikt zijn voor uitzaai op met kopbrand besmette percelen. In jaren met zeer gunstige omstandigheden blijft met deze rassen de kans op aantasting beperkt tot maximaal 5%. Rassen die geschikt zijn om de zaaien op met kopbrand besmette percelen, zijn Autens, Prixdor, Megusto, Genialis, Figaro en Haiko.

Heeft u vragen over kopbrand of zelf een aantasting waargenomen op uw eigen percelen? Neem dan contact op met uw eigen KWS-adviseur.