Voor een goed verteerbare en gebalanceerde kalvermelk is het essentieel om na te gaan wat de exacte nutriëntenbehoeften (energie, eiwit, vitaminen, mineralen) zijn voor het kalf en wat we kunnen leren van koemelk. Daarnaast moet voor de samenstelling ook goed gekeken worden naar de (kwaliteit van) grondstoffen. In dit artikel gaan we per nutriënt op zoek naar de juiste samenstelling van kalvermelk. 

Eiwit is een belangrijke bouwstof voor de groei van het kalf en kalvermelken bevatten tussen de 20 tot zelfs 28 procent eiwit per kilogram. Eiwit kan in kalvermelk voorkomen als zuiveleiwit of als plantaardig eiwit. Veelgebruikte en bekende zuiveleiwitbronnen zijn mageremelkpoeder en weipoeder.

Waar zuiveleiwitten nagenoeg allemaal makkelijk verteerbaar zijn, is de onderlinge verteerbaarheid van plantaardige eiwitten veel variabeler. 

Gevolgen van te veel of te weinig eiwit voor het kalf

Het juiste eiwitniveau in kalvermelk is belangrijk: te weinig eiwit zorgt voor lagere groei en te veel eiwit verhoogt de kans op verteringsstoornissen. Daarnaast is eiwit een dure component, dus ook met het oog op de portemonnee is het belangrijk om het juiste eiwitniveau te voeren.

Op het onderzoeksbedrijf van Trouw Nutrition zijn diverse studies gedaan naar eiwitniveaus, waarbij de uitkomst zeer helder was: bij eenzelfde hoeveelheid gevoerde kalvermelk leiden niveaus boven 22,5 procent eiwit niet tot meer groei (tabel 1).

De belangrijkste voedingstoffen van koemelk zijn vet, eiwit en lactose of melksuiker. Daarnaast bevat melk ook voedingsstoffen in kleinere hoeveelheden, zoals vitamines, mineralen en calcium (zie afbeelding 1). 

Onverteerd vet verhoogt kans op diarree

Vet is, naast suikers, een belangrijke energiebron voor de groei van het kalf, maar er geldt wel een optimum. Daarbij telt niet alleen de hoeveelheid vet, maar ook de deeltjesgrootte. 

Het vet in koemelk bestaat uit kleine vetbolletjes van 1 tot 10 μ (1 μ = 0,000001 m). De grootte van deze bolletjes draagt eraan bij dat de vertering goed verloopt. Een goed verteerbare kalvermelk moet dus uit homogene, kleinere vetdeeltjes bestaan. Onverteerd vet in de darm verhoogt namelijk de kans op diarree. 

Het productieproces bij Trouw Nutrition garandeert een homogeen mengsel van zeer kleine vetbolletjes (afbeelding 2). Daarmee wordt de basis gelegd voor een goede vertering van kalvermelk, blijft de melk stabiel in oplossing en blijft de apparatuur (emmers en mixers) schoner.

Keerzijde van te hoog lactoseniveau

Kalvermelken bevatten tussen de 40 en 45 procent aan lactose per kilogram droge stof (kg ds). In koemelk zijn deze niveaus veelal lager: 35 procent per kg ds. 

Recent onderzoek van Trouw Nutrition laat zien dat lactose meer aandacht verdient. Hogere lactoseniveaus leiden tot extra druk op de darm met een verhoogde kans op suboptimale vertering als gevolg. Dit komt door het effect van lactose op de osmolaliteit. Hieronder wordt de hoeveelheid opgeloste deeltjes van suikers en mineralen in een concentratie weergegeven. Een hoog lactoseniveau (en dus een hoge osmolaliteit) zorgt ervoor dat water wordt getrokken naar het deel met meer opgeloste deeltjes, afkomstig uit het deel met weinig opgeloste deeltjes (figuur 1). 

De juiste osmolaliteit voor betere darmen

Bij een kalvermelk met een hoge osmolaliteit wordt water naar de darmen van het kalf ‘getrokken’ uit de rest van het lichaam. Dit leidt tot een ongezondere darmwand en vertraagt het herstelproces bij diarree.

De juiste osmolaliteit is dus essentieel. De hoeveelheid suikers, mineralen en de concentratie van kalvermelk per liter water zijn daarbij bepalend. 

Het ideale niveau aan osmolaliteit ligt ruim onder de 400 mOsm/kg. Daar is in de nieuwste samenstelling en het voerschema van kalvermelk Sprayfo Delta dan ook rekening mee gehouden. Naast een aanpassing in de hoeveelheid suiker is ook de hoeveelheid mineralen aangepast naar het gewenste niveau.

Meer weten over de samenstelling van kalvermelk? Lees dan meer op lifestart.nl!