Wist je dat hittestress bij melkvee al kan beginnen bij een temperatuur van slechts 12 graden Celsius? Het lijkt misschien verrassend, maar een recent onderzoek en literatuurstudie uit 2021, uitgevoerd door Josje Scheurwater van de Universiteit Utrecht, heeft aangetoond dat aangepast gedrag bij melkvee als gevolg van hittestress kan optreden onder gematigde klimaatomstandigheden, lang voordat de temperatuur tot de eerder veronderstelde 16 graden Celsius stijgt.

Gedurende vier jaar, van januari 2017 tot december 2020, observeerde Scheurwater het gedrag van 4300 koeien (zowel lacterende als droge) op acht commerciële bedrijven in Nederland. Deze bedrijven waren uitgerust met zowel conventionele als automatische melksystemen, en sommige boden weidegang aan. 

Opvallend was dat geen van deze bedrijven een koelsysteem had; ze vertrouwden enkel op natuurlijke ventilatie in combinatie met één of meerdere ventilatoren. Voor de monitoring maakte Scheurwater gebruik van geavanceerde sensoren, zowel aan de hals als aan de poot van de koeien, verstrekt door Nedap.

Temperature-humidity index (THI) en gedragsveranderingen bij hittestress

Het effect van hittestress wordt bepaald door een combinatie van temperatuur en vochtigheid, ook wel bekend als de temperature-humidity index (THI). Deze index, die voor het eerst werd beschreven in 1959 als een maatstaf voor menselijk ongemak, is ook van toepassing op melkvee. Terwijl traditioneel hittestress bij melkvee wordt geassocieerd met een THI van meer dan 72, suggereert het onderzoek van Scheurwater dat dit effect al kan optreden bij een THI van 56 en een temperatuur van 12 graden Celsius.

Op de warmste dagen, met temperaturen boven de 28 graden Celsius en een THI van meer dan 72, werd een significante afname van de vreettijd waargenomen, tot wel 90 minuten per dag bij lacterende koeien en 75 minuten per dag bij droge koeien. Bovendien daalde de ligtijd van de koeien met 35 minuten per dag bij droge koeien op conventionele bedrijven en met 56 minuten per dag op bedrijven met automatische melksystemen.

Figuur 1: Invloed van temperature humidity-index (THI) op de herkauwtijd bij conventionele bedrijven (links, D) en AMS-bedrijven (rechts, E).

Impact van Selko-TMR (Dry) op voerverliezen en rantsoenkwaliteit

Het verband tussen hittestress en voerverlies werd verder onderzocht door Trouw Nutrition in 2023. Een laboratoriumtest toonde aan dat het toevoegen van Selko-TMR en Selko-TMR Dry aan het rantsoen de broei tot wel 12 uur kan vertragen, in vergelijking met een onbehandeld rantsoen. Dit heeft een significante impact op de temperatuur van het rantsoen, met een verschil van 10 graden Celsius tussen behandeld en onbehandeld voer, slechts 28 uur na het mengen.

Figuur 2: Impact van Selko-TMR en Selko-TMR Dry op de temperatuur van het rantsoen (Selko-studie 2023).

De gevolgen van broei in het rantsoen zijn aanzienlijk. Gisten en schimmels gebruiken de suikers in het rantsoen als brandstof, wat leidt tot de productie van CO₂ en vocht. Dit resulteert in een verlies van voedingswaarde, verminderde opname van droge stof, selectief eetgedrag en uiteindelijk een daling in melkproductie. Bovendien zetten deze microbiële activiteiten de darmgezondheid en het immuunsysteem onder druk.

Figuur 3: Effect van broei in een TMR-staal op de temperatuur (blauw) en het suikergehalte (oranje) na mengen (Selko-studie 2023).

Strategieën voor effectief management van hittestress

Het is duidelijk dat hittestress niet alleen een uitdaging vormt voor het welzijn van melkvee, maar ook voor de kwaliteit en opname van voer. Om de negatieve impact van hittestress op melkvee te verminderen is een doordacht management van essentieel belang. 

Naast het regelmatig aanbieden van fris voer, vaker voeren en opletten bij het toevoegen van water kunnen producten zoals Selko-TMR (Dry) een waardevolle aanvulling zijn. Door deze strategieën te combineren kunnen veehouders de gezondheid en productiviteit van hun melkvee optimaliseren, zelfs onder uitdagende klimaatomstandigheden.