Uiergezondheid is een onderwerp dat veel melkveehouders dagelijks bezighoudt. Dat merken we tijdens onze bezoeken. Veehouders stellen vaak de vraag: ‘Ik heb last van uierontstekingen of mijn celgetal is te hoog. Hebben jullie een goed middel om het probleem op te lossen?’ Het antwoord op deze vraag is echter zelden eenvoudig. Het effectief aanpakken van uiergezondheidsproblemen vereist een grondige analyse van de situatie en een holistische benadering.

Om de juiste actiepunten en middelen te kunnen adviseren om uiergezondheidsproblemen op een bedrijf aan te pakken, is het eerst cruciaal om te weten welke problemen er spelen en hoe groot ze zijn. Met andere woorden: een grondige aanpak begint met het identificeren en kwantificeren van de specifieke uiergezondheidsproblemen van de koeien.

Zichtbare versus onzichtbare uierontstekingen

Een onderscheid tussen zichtbare (klinische) en onzichtbare (subklinische) uierontstekingen is essentieel. Beide soorten uierontstekingen hebben een belangrijke invloed op de veestapel, maar meestal besteedt de veehouder meer aandacht aan de zichtbare uierontstekingen, omdat de effecten ervan duidelijker merkbaar zijn. De ontsteking is duidelijk waarneembaar door vlokken of waterige melk en kan gepaard gaan met symptomen zoals zwelling, warmte en pijn in de uier. 

Onzichtbare uierontstekingen zijn daarentegen minder voor de hand liggend en belanden daarom vaker op de achtergrond. Terwijl ze wel tot belangrijke productieverliezen leiden. Daarnaast vormen koeien met een onzichtbare uierontsteking een belangrijke besmettingsbron voor andere dieren en zijn ze de oorzaak van het verhoogde celgetal in de tank. Deze koeien kunnen alleen worden opgespoord door middel van celgetalmeting. 

Identificatie van kiemen

Het is belangrijk om te achterhalen welke kiemen verantwoordelijk zijn voor de uierontstekingen op het bedrijf. Worden de infecties voornamelijk veroorzaakt door koegebonden kiemen of zijn ze eerder het gevolg van omgevingsgebonden kiemen (figuur 1)? Om dit te achterhalen kan een bacteriologisch tankmelkonderzoek al een indicatie geven. Maar nog beter is het om regelmatig monsters te nemen van koeien met zowel zichtbare als onzichtbare uierontstekingen. Een correcte monstername is essentieel voor een betrouwbare analyse. Raadpleeg hiervoor je dierenarts.

Figuur 1 – Verschillende soorten kiemen 

Specifieke kiem kennen

Het kennen van de specifieke kiem die de uierontsteking veroorzaakt, zal bepalen welke preventieve maatregelen de beste kans hebben op succes. Deze aanpak zorgt ervoor dat de inspanningen effectief worden benut. Niets is namelijk zo frustrerend als het gevoel te hebben dat je alles doet om uiergezondheidsproblemen aan te pakken, maar geen verbetering ziet.

Bij koegebonden kiemen zal de nadruk meer liggen op hygiëne tijdens het melken en het voorkomen van infectieoverdracht via het melkstel. Het ontsmetten van de melkstellen met Peradis en het gebruik van een contactspeendisinfectiemiddel zoals Tri-Fender kan hier geadviseerd worden. 

Bij omgevingsgebonden kiemen moet de nadruk worden gelegd op het schoon- en drooghouden van de ligbedden en de omgeving van de koeien. Om hierbij te helpen kunnen een absorberend boxstrooimiddel zoals DryMaxx en een barrière-dipmiddel zoals Blockade worden gebruikt.

Monitoring van celgetal

Het bijhouden van het celgetal op dierniveau is een belangrijk onderdeel van het beheer van uiergezondheid. Dit kan worden gedaan met behulp van een California mastitistest (CMT), ook wel bekend als het vierschalentestje, maar nauwkeuriger is een effectieve celgetalmeting via MPR-data of DeLaval OCC. Door te weten welke dieren een verhoogd celgetal hebben kan een veehouder doelgerichtere beslissingen nemen, zoals het als laatste melken van dieren met een verhoogd celgetal om verdere verspreiding van infecties te voorkomen. 

Dankzij deze gegevens heb je ook inzicht in:

• het aantal nieuw ontdekte dieren met een verhoogd celgetal
• het aantal dieren met chronisch verhoogde celgetallen
• het genezingspercentage tijdens de droogstand
• het genezingspercentage na behandeling
• het aantal nieuwe infecties tijdens de droogstand.

Met deze bruikbare gegevens bij de hand kun je de effectiviteit van de genomen preventieve maatregelen evalueren en indien nodig aanpassen.

Het ‘magische middel’ tegen uierontstekingen vinden vereist dus meer dan alleen het gebruik van het beste middel. Het vraagt om een grondige analyse van de specifieke uitdagingen op het bedrijf en een individuele aanpak op basis van de verzamelde gegevens. 

Door een holistische benadering te hanteren en samen te werken kunnen we effectief uiergezondheidsproblemen aanpakken en streven naar gezonde en productieve koeien.