Maar liefst 55% van de sterftegevallen bij jonge kalveren komt door uitdroging als gevolg van kalverdiarree. Dat de aanpak van kalverdiarree dan ook alle prioriteit verdient, hoeft verder geen uitleg. Door de vochtbalans goed te handhaven, kunt u al grote stappen maken. Zeker met onderstaande nieuwe inzichten.

Vochtbalans bij kalveren veel gevoeliger dan bij koeien

De vochtbalans wordt bepaald door wateropname en -afvoer (bijvoorbeeld urine) en door de waterverhouding binnen (intracellulair) en buiten (extracellulair) de lichaamscellen. Deze waterverhouding is bij het kalf fundamenteel anders opgebouwd dan bij de melkkoe (figuur 1). Een verstoring van de vochtbalans bij het kalf leidt daardoor tot een veel grotere uitdaging dan bij de koe. Niet voor niets is uitdroging als gevolg van diarree de meest voorkomende doodsoorzaak bij jonge kalveren.

Figuur 1. Uitdroging door kalverdiarree veroorzaakt 55% van alle sterftegevallen bij kalveren

Verlies van natrium en verzuring van het bloed

Door diarree ontstaat er ernstige beschadiging van de darmvlokken, waardoor het kalf voedingsstoffen minder goed opneemt. In dergelijke situaties van extreem waterverlies bij kalveren gaat het gekoppeld met verlies van natrium (Na) en bicarbonaat via de mest, wat leidt tot verzuring van het bloed (metabole acidose).

Elektrolytoplossingen tegen kalverdiarree

Orale elektrolytoplossingen helpen uitdroging en metabole acidose te voorkomen of te verminderen. Ze bevatten natrium en glucose om de wateropname te vergemakkelijken en eventuele verliezen door diarree snel aan te vullen.

Bovendien bevatten elektrolytoplossingen alkaliniserende (bufferende) bestanddelen om de bloed-pH te verhogen. Propionaat en acetaat hebben de voorkeur boven bicarbonaat, omdat ze de lebmaag niet langdurig bufferen. Een lage pH in de lebmaag biedt bescherming tegen overmatige groei van ziekteverwekkers (bijvoorbeeld E. coli).

Onderzoek van Trouw Nutrition laat zien (grafiek 1) dat Sprayfo OsmoFit, een nieuwe elektrolyt zonder bicarbonaat, zeer goed in staat is om de juiste bloed-pH te handhaven en/of te herstellen.

Grafiek 1. Sprayfo OsmoFit corrigeert metabole acidose op een effectieve manier

Juiste samenstelling van mineralen

Orale elektrolytoplossingen moeten de juiste samenstelling van mineralen (natrium, kalium en chloride) bevatten om minerale onbalans in het bloed als gevolg van diarree te corrigeren. Ook de verhouding, hoeveelheid en osmolaliteit is essentieel is voor een snel herstel. Osmolaliteit is een maat voor de concentratie van deeltjes in water en in een elektrolytenoplossing zijn mineralen en suikers bepalend voor de osmolaliteit.

Waterverlies via de mest direct verbeterd

Sommige elektrolytoplossingen hebben een osmolaliteit van wel 400 tot 600 mOsm/kg. Deze hogere niveaus (hypertone oplossingen) trekken nog meer water uit het bloed naar het lumen van de darm. Trouw Nutrition-onderzoek laat zien dat Sprayfo OsmoFit, een hypotone oplossing die per 60 gram wordt verstrekt, het waterverlies via de mest op de eerste dag van diarree aanzienlijk verbetert dan puur alleen water verstrekken. Ook in vergelijking met elektrolyten die een isotone of hypertone oplossing aanbieden, levert OsmoFit betere prestaties.

Grafiek 2. Effect van producten met verschillende oplossingsconcentraties op wateruitscheiding via de mest

Tips voor het beste herstel van kalverdiarree

Hoewel elektrolytoplossingen vaak veel glucose (> 150 mmol/l) bevatten, heeft een kalf voor een goede energievoorziening ook melk nodig. Onderzoek toont aan dat kalveren zonder melk nog meer gewicht en water verliezen en minder snel herstellen van diarree. Blijf dus melk geven, maar dan in kleinere porties voor een optimale vertering. Schakel over van 2 x per dag 3 liter melk naar 3 x per dag 2 liter melk.

Verstrek tussen de melkvoeding door ook een elektrolytoplossing met een speenemmer of fles (zie tabel 2). Zo halen uw kalveren voldoende energie uit de melk, kan het beschadigde maag- en darmslijmvlies snel herstellen en krijgen uw kalveren zo veel mogelijk vocht binnen, wat van groot belang is voor een optimale rehydratatie.

Tabel 2. Voorbeeld voedingsschema voor kalveren met diarree (bij 2 x daags voeren)

Samenvattend vormt diarree een enorme uitdaging voor het jonge kalf. Zet elektrolytenoplossingen in en kijk kritisch naar de samenstelling en adviesdosering, waarbij een samenstelling zoals Sprayfo OsmoFit, met een gematigde hoeveelheid glucose en natrium en een gemiddelde osmolaliteit (250-350 mOsm/kg) en vaste dosering, geschikter is voor kalveren met diarree. Blijf melk geven in kleinere porties en verstrek tussendoor een uitgebalanceerde elektrolyt. Zorg voor maximale aandacht voor huisvesting en klimaat. Raadpleeg voor tips het Sprayfo-hygiëneprotocol.

Meer weten over de oorzaken en symptomen van diarree, maar vooral ook hoe u diarree kunt aanpakken en de uitdroging voor kunt zijn? Ga dan naar www.lifestart.nl.